Geleneksel Türk Ayranı

Geleneksel bir Türk içeceği olarak bilinen ayran; yoğurt, su ve tuz bileşenleri ile oluşan eşsiz lezzeti ile dünyaca bilinen bir içecektir. Yoğurda su katmak sureti ile yapılabildiği gibi ayran kuru maddesi önceden ayarlanmış olan süre yoğurt kültürü ilave edilerek de yapılabilen ve tüketilebilen bir içecektir. Üretim aşamasında ise ayranın yapımı ve sunumu iki türde söz konusudur. Birincisinde ayran sütüne su ilave edilmektedir. İkinci tür yapımda ise inkübasyon sonrası işleme tabi tutulur ve yoğurda su eklemesi yapılır. Günümüzde iki tür yöntemle de ayran üretimi yapılmakla beraber tüketici bakımından aralarında bir fark olmamaktadır.

Süte su katarak yapılan ayranda yağsız kuru madde en az yüzde 6 civarında seyretmektedir. Yoğurda su katılarak elde edilen ayranda ise öncelikle ayranı elde edecek yoğurt üretimi yapılır. Akabinde yoğurt pıhtısı kırılır ve kuru maddeye en uygun şekilde su ilavesi yaparak işlem tamamlanır. Stabilizatör ve tuz ilavesi de yine eğer yapılacaksa bu aşamada yapılır.

Ayran yapımında, doğal nitelikli, yağlı koyun yoğurdu yeğlenir. Bir ölçü yoğurda en çok bir buçuk ölçü su karıştırılır. Daha lezzetli olması için, su yerine süt de katılabilir. Az ölçüde tuz da eklenebilir. Türkler`in geleneksel içkisi olan ayran, Balkan ve Asya ülkelerinde de içilir.

Ayran yapımında kullanılan ana madde yoğurdun aroma bileşenleri, mikro yapısı, bakteri sayısı ve viskositesini etkileyen en önemli etken sütteki kuru madde içeriği ile ilgilidir. Proteinler yoğurdun kendisine has karakteristik yapısını elde etmesi açısından önemlidir. Üretim esnasında uygulanan ısı ve asitlik gelişim süreci ayran için son derece önemli adımlardır. Geleneksel Türk Ayranı yoğurdun tüm besleyici unsurlarını içerisinde barındırır. Ancak eklenecek su miktarına bağlı olarak normalde yoğurtta bulunan kalsiyum, protein, B2 vitamini ve fosfor bir miktar farklılık gösterebilmektedir.

Ayranın yapım aşamasında yağlı koyun yoğurdunun doğal nitelikli olması sebebi ile tercih edildiği bilinmektedir. Evde yapılacak ayran için bir ölçü yoğurda bir buçuk ölçü su karıştırılır. Ayrıca daha lezzetli bir kıvama ulaşması için dilenirse su yerine süt de eklenebilmektedir. Ardından isteğe göre az miktarda tuz ilavesi yapılabilir. Balkan ve Asya ülkelerinde tüketimi oldukça yoğun olan Geleneksel Türk Ayranı geçmişten günümüze en çok sevilen ve tercih edilen içecektir.

Sıcak yaz aylarında insanların ter yolu ile kaybettiği sıvıyı yeniden kazanması bakımından ayran içerisindeki sodyum ve klorür iyonları bakımından son derece etkilidir. Ayrıca yoğurtta bulunan bakterilerin antikanserojen etkilerinin olduğu da bilinmektedir. Ayran sadece kaybedilen sıvıyı geri kazanma açısından değil kolesterol miktarını azaltması ile de bilinen bir içecektir.

Yüksek orandaki kalsiyum, iyi kalite protein içermesi kemik güçlenmesinde etkili rol oynamaktadır. Geleneksel Türk Ayranı denildiğinde akıllara gelen bir diğer ayran türü de yayık ayranıdır. Yayık ayranında ise tereyağı kökenlidir. Bazı bölgelerde tereyağı yoğurttan yapılmaktadır. Bu amaca göre üretilen yoğurtlar bir miktar su katılarak yayıklanma işlemine tabi tutulmaktadır. Sonrasında ise yayık üzerinde oluşan yağ alınmakta, geriye kalan kısım ise yayık ayranı olarak servis edilmektedir. Yayık ayranının bu denli lezzetli olmasının sebeplerinden birisi de budur.

Ayranın ayrıca bir Türk sembolü olduğunu söylemek mümkündür. Yoğurtun Türk coğrafyasından başlayarak tüm dünyaya yayıldığı düşünülürse ayranın da bu anlamda bir marka değeri taşıdığını söylemek gayet mümkündür. Özellikle bugün yemeklerin yanında en çok sipariş edilen ve en çok tüketilen içeceklerden bir tanesi olduğu bilinen ayranın bu kadar meşhur olduğuna şaşırmamak gerekir.